ZER DA CNMC?

Merkatuen eta Lehiaren Batzorde Nazionalak (MLBN) merkatuen funtzionamendu egokia sustatu eta babesten du, kontsumitzaile eta enpresen onerako.

Erakunde publikoa da eta pertsonalitate juridiko propioa du. Independentea da, Gobernuari dagokionez, eta Parlamentuaren kontrolpean dago. 2013ko urriaren 7an hasi zen lanean.

EDUKIAK

  • Zein da jatorria?
  • Helburua
  • Zer-nolako funtzioak ditu?
  • Zer egitura du?
  • Nola funtzionatzen du?
  • Zertarako balio dute lehiak eta erregulazio eraginkorrak?
  • Nola ikuskatzen dira araututako sektoreak?
  • Zer egin dezake jarduera eta praktika batzuk?
  • Lehiaren aurkako jarduera eta praktika batzuk
  • Nola aurkezten da salaketa?

 

Bideorako sarbidea

¿Zein da jatorria?

Lehiaren agintaritzaren jatorria Lehiaren Defentsarako Auzitegian (1964) koka badaiteke ere, Lehiaren Batzorde Nazionala (LBN) formalki 2007an sortu zen. 
Erakunde erregulatzaile ugari agertzearekin, sare-industria liberalizatu zen, estatuko monopolioak amaitu ziren eta Europako araudira egokitzeko beharra sortu zen. 

Modu horretan, 1995. urtean, Sistema Elektrikoaren Batzorde Nazionala sortu zen (Energiaren Batzorde Nazionalaren edo EBNren aurrekoa) eta 1996an, berriz, Telekomunikazioetako Merkatuaren Batzordea (TMB). 2003. urtean, Trenbideak Erregulatzeko Batzordea (TEB) sortu zen. Era berean, 2010ean, Ikus-entzunezko Baliabideen Estatuko Kontseilua (IBEK) sortu zen, eta Posta Sektorearen Batzorde Nazionala (PSBN) abian jarri zen. 2011n, berriz, Aireportuen Ekonomia Arautzeko Batzordea (AEAB) sortu zen. 

2013an, erakunde arautzaileak eta lehiaren agintaritza bateratzea onartu zen, horren independentzia indartu eta segurtasun juridikoa eta konfiantza instituzionala bermatze aldera, erregulazioaren eta lehiaren defentsaren aldetik ikuspegi integratzailea hartuaz, kontsumitzaileen onerako ekonomia modernizatzea sustatzearren.

Era horretan, lanean ari ziren sei erakunde ikuskatzaile elkartu ziren: Lehiaren Batzorde Nazionala, Energiaren Batzorde Nazionala, Telekomunikazioen Merkatuen Batzordea, Posta Sektorearen Batzorde Nazionala, Ikus-entzunezkoen Estatu Kontseilua eta Trenbideak eta Aireportuak Arautzeko Batzordea. 

MLBN osatzen duten antzinako batzordeak

Antiguas Comisiones que forman la CNMC

Helburua

MLBNren helburu nagusia da merkatu eta produkzio-sektore guztien funtzionamendu egokia, gardentasuna eta lehia eraginkorra bermatzea, babestea eta sustatzea, kontsumitzaileen eta erabiltzaileen onerako; horrez gain, erregulazioa eraginkorra izatea. 

MLBN Parlamentuaren kontrolpean dago, eta horrek horren independentzia bermatu eta jardueren segurtasun juridikoa indartzen du; jarduerak Kontseiluak onartzen dituen ebazpenetan jasotzen dira. 

Zer-nolako funtzioak ditu?

Funtzio Nagusiak

Zer egitura du?

MLBNk bi gobernu-organoren bitartez betetzen ditu funtzioak: Kontseiluaren eta Lehendakariaren bidez; azkena Kontseiluko lehendakaria ere bada.

Kontseilua erabaki-organo kolegiatua da. Gobernuak izendatutako hamar kidek osatzen dute, Ekonomia Gaietarako eta Eraldaketa Digitalerako Ministerioak proposatuta, Batzordearen jarduera-eremuan ospe eta gaitasun profesional handiko pertsonen artean. Izendatzeko, Diputatuen Kongresuko Ekonomia Gaietarako eta Eraldaketa Digitalerako Batzordeak onespena eman behar du, eta, horretarako, egokiak diren eta interes-gatazkarik badagoen aztertzen du.

Agintea 6 urtekoa da, berritu ezina, eta bateraezintasun-erregimen zorrotz baten mende dago. Kontseiluak Osoko Bilkuran edo Aretoan jardun dezake. Horretarako, bi aretotan antolatzen da: bata lehia-gaiei buruzkoa (Lehiaren Aretoa) eta bestea araututako sektoreak ikuskatzekoa (Ikuskapen Arautzaileko Aretoa). Osoko Bilkura Kontseiluko kide guztiek osatzen dute, eta Lehendakaria da horren burua. 

Gainera, MLBNk lau instrukzio-zuzendaritza ditu, eta Lehendakariaren mende daude: Lehia, Energia, Telekomunikazioak eta Ikus-entzunezko Sektorea eta Garraioak eta Posta Sektorea. Funtzio horiek osatzeko, Lehia Sustatzeko Departamentua eta Barne Kontrolerako Departamentua daude, prozedurak kontrolatzen dituena.

Nola funtzionatzen du?

MLBNren funtzionamendua Europar Batasunaren araudira egokitzen da, bereziki sektore hauetan: energia, telekomunikazioak, ikus-entzunezkoak, garraioa, posta eta lehiaren defentsa. Horiek guztiek lan egiten dute Batasunaren Merkatu Bakarrean gehiago integratzea erraztearren. Horretarako, Batzordeak erregularki eta tarteka esku hartzen du Europar Batasuneko beste ikuskaritza-agintariekin eta Europako arautzaileen lankidetza-agentziekin, eskumeneko gai ezberdinetan. 

Lehiaren Zuzendaritzak Lehiaren Defentsarako Legean jasotako instrukzio-funtzioak ditu, eta eskumen horiek lehia defendatzeko araudiaren koherentziaren eta izaera horizontalaren arabera gauzatzen dira. 

Lehiaren Zuzendaritzak nahiz gainerako hiru Instrukzio Zuzendaritzek (Energiaren Zuzendaritza, Telekomunikazioen eta Ikus-entzunezko Sektorearen Zuzendaritza eta Garraioen eta Posta Sektorearen Zuzendaritza) Kontseilutik aparte egikaritzen dituzte euren instrukzio-funtzioak, eta ezin dute Gobernuaren adierazpenik jaso, jarduteko independentzia bermatze aldera. 
 

Zertarako balio dute lehiak eta erregulazio eraginkorrak? 

Zuri, artikuluen eta zerbitzuen erosle eta kontsumitzaile gisa, saltzaileen arteko lehiak eskaintza askotarikoagoak, kalitate hobeagokoak eta merkeagoak eskaintzen dizkizu. 

Zuri, enpresari moduan, lehia askeak merkatuan aukera-berdintasuna ziurtatzen dizu; beraz, negozioetan arrakasta zure gaitasunaren, ahaleginaren eta berrikuntzaren araberakoa izango da eta ez  merkatu-botere handiagoa duten edo legez kontra jokatzen duten beste aktoreek ezarritako traba edo mugen mendekoa. 

Zuri, herritar gisa, lehiak balio dizu ekoizpen nazionala munduan eta zure herrialdean bertan lehiakorragoa izan dadin. Halaber, ikuskapen-lanak merkatuen funtzionamendu egokiaren gardentasuna eta indarrean den legedia betetzea bermatzen du.

Nola ikuskatzen dira araututako sektoreak?

Lehiaren defentsarako MLBNri oso-osorik esleitzen zaizkion funtzioekin batera, erakunde horrek hainbat sektore eta merkatu araututan ere gauzatzen ditu funtzioak, eta lehia defendatzeko araudia aplikatzea ez da nahikoa izaten lehia eraginkorra izatea bermatzeko. Hona hemen aipatu sektoreak edo esparruak: komunikazio elektronikoak eta ikus-entzunezko komunikazioa; elektrizitatearen, gas naturalaren eta energia berriztagarrien merkatuak; posta-sektorea, aireportuetako tarifak eta trenbide-sektorea. 

MLBNk sektore horietan betetzen dituen funtzioen artean, ikuskatze eta kontrol lanak egiten ditu; baita, gatazkak ebazteko funtzio askotarikoak ere. 

Zer egin dezake MLBNk lehia eta erregulazio eraginkorra hobetzeko?

  • Lehiaren kontrako praktikak ikertu eta zigortu, salaketen bidez edo bere ekimenez. 
  • Merkatu ezberdinetan lehia-baldintzak hobetzeko gomendioak eman. 
  • Enpresen arteko kontzentrazioak edo batzeak baimendu eta horien segimendua egin. 
  • Merkatu arautuetan jarduten duten enpresen jokabidea ikuskatu eta, hala badagokio, sektore ekonomikoen arautzearen kontrako jardueren ondoriozko zehapen-prozedurak izapidetu eta ebatzi. 
  • Sektore publikoari derrigorrezkoak ez diren gomendioak eman, arauak onartu aurretik. 
  • Lehiaren eta arautze eraginkorraren balioak sustatu. 
  • Merkatuaren batasuna bermatzen lagundu, merkatuaren batasun horren aldeko administrazioarekiko auzi-errekurtso berezia aurkeztuta. 
  • Energia, telekomunikazio, ikus-entzunezko, posta eta garraioen sektoreetan araudia aplikatzen dela ikuskatu.
  • Barne merkatuan funtzionamendu egokia zaindu eta oztopoak kendu Merkatuaren Batasunaren Legearen bitartez. 
  • Lehiaren eta erregulazio eraginkorraren printzipioak betetzeko Gobernuek egiten dituzten araudi-proposamenak gainbegiratu, Legea baino maila txikiagoko arauen aurka jotzeko gaitasuna izanik. 

Lehiaren aurkako jarduera eta praktika batzuk

  • Hainbat enpresa ados jartzen dira euren artean prezioetan ez lehiatzeko, erosteko edo saltzeko prezio berak jarrita nabarmen. 
  • Enpresa batek justifikaziorik gabe aplikatzen dizkie enpresa erosle ezberdinei prezioak edo bestelako erosketa-baldintza desberdinak ondasun edo zerbitzu berberen truke, eta, horrela, horietako batzuk euren lehiakideen aurrean desabantailan jartzen dituzte. 
  • Enpresa batek salerosketarekin loturarik ez duten betebeharrak onartzera behartzen du erosle bat; esate baterako, lehiakide bati ez erostera, beste produktu bat erostera, e.a. 
  • Enpresa batek inolako justifikaziorik gabe ezartzen ditu haren banatzaileentzako salmenta-gune esklusiboak. 
  • Enpresa batek edo batzuek modu artifizialean eragozten dute merkatuan lehiakide berriak sartzea. 
  • Administrazio batek merkatu-batasuna urratzen edo galarazten duten arauak ematen edo ebazpenak onartzen ditu. 

Nola aurkezten da salaketa?

Lehiaren kontrako jarduerengatiko edo MLBNren ikuskaritzapean dauden merkatu arautuetako operadoreek dituzten arauak urratzeagatiko salaketa edozein pertsona fisiko edo juridikok aurkez dezake, publikoa edo pribatua eta nazionala edo atzerritarra izan, MLBNk zaintzen dituen arauak urratu direla baldin badaki.

Salaketa idatziz egiten da eta MLBNren erregistroan aurkeztu, ustez lehiaren edo sektore-erregulazioaren aurkakoak diren jokabideak zehatz-mehatz deskribatuta, arduradunak identifikatuaz eta dituen frogak aurkeztuaz.